Input Verkiezingen: wat kan de politiek doen voor werkenden?

15 september 2023

Op 22 november 2023 vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. Achter de schermen zijn politieke partijen druk bezig geweest met het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s. De Creatieve Coalitie heeft de politiek, in samenwerking met de Kunstenbond en Platform Makers, laten weten welke problemen er spelen in de sector en daarvoor zeven oplossingen aangedragen. Dit is onze inzet voor de Tweede Kamerverkiezingen.

De bestaanszekerheid en arbeidspositie van werkenden in de culturele en creatieve sector staan structureel onder druk. Als vertegenwoordigers van werkenden zien wij drie problemen:

1. Een bestaan zonder zekerheid

Veel werkenden kunnen nauwelijks rondkomen van hun werk. Er is een gebrek aan Fair Practice en Fair Pay in alle lagen van de sector. Ook is er een tekort aan middelen.

2. Van maker naar ondernemer

De verdere toename van het aantal zzp’ers in de sector brengt extra onzekerheid met zich mee. Het inkomen volstaat niet om het ondernemersrisico’s af te dekken en zich te beschermen tegen bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid.

3. Een structureel ongelijkwaardig speelveld

Er wordt veel aan werkenden in de sector verdiend, maar te weinig dóór deze werkenden verdiend. Door een toenemende machtsconcentratie van o.a. grote bedrijven groeit het speelveld steeds verder scheef.

Het goede nieuws? Deze problemen zijn oplosbaar. Wij bieden politieke partijen zeven oplossingen aan om de positie van werkenden structureel te verbeteren. In dit overzicht delen wij een beknopte versie van onze oplossingen.

1. Investeer structureel in Fair Pay en maak het overal verplicht

Een gezonde sector voor werkenden begint bij een eerlijke betaling. Wij verzoeken de politiek om structureel extra middelen te reserveren voor Fair Pay en dit verplicht te stellen – en oormerken – voor zowel lokale, regionale als landelijk gefinancierde instellingen. Voor het verlenen van subsidie moet een eerlijk inkomen altijd een harde voorwaarde zijn. 

2. Veranker cultuurbeleid, cultuureducatie en cultuurparticipatie in de wet

Gemeentelijk en provinciaal cultuurbeleid is nog niet vastgelegd in de wet. Dat betekent dat lagere overheden niet hoeven te voldoen aan een bepaald minimum. Het cultuurbeleid is te afhankelijk van de intrinsieke motivatie van bestuurders en beleidsambtenaren. Voer een zorgplicht door dit in de wet te verankeren. Hierdoor worden culturele voorzieningen en het aanbod ook beter regionaal verspreid.

3. Verplicht collectief beheer van auteursrechtelijk materiaal online én stimuleer investeringen

Het is niet uit te leggen dat een caféhouder wél moet betalen voor het gebruik van muziek, maar er online hele andere regels gelden. Maak het afdragen aan auteurs- en naburig rechthebbenden verplicht voor grote commerciële online-exploitanten als Spotify, Storytell en Netflix. Hetzelfde zou moeten gelden voor platforms zoals YouTube en Facebook. Voer een wortel en een stok in: stimuleer fiscaal om te investeren in cultuur, maar dwing het af bij grote marktverstorende bedrijven.

4. Reserveer structureel middelen voor aanvullend arbeidsmarktbeleid

Werkenden hebben de behoefte om zichzelf blijvend te ontwikkelen zodat zij duurzaam inzetbaar zijn. Maak dit mogelijk.

5. Ga schijnzelfstandigheid tegen en verhoog de prijs van flexarbeid

Het aantal zzp’ers in onze sector is in het afgelopen decennium met 61% toegenomen. Niet iedereen kiest voor het ondernemerschap. Zorg ervoor dat de kosten van het inhuren van een zzp’er nooit lager zijn dan het in dienst nemen van een werknemer. Ga schijnzelfstandigheid tegen en verhoog de prijs van flexibele contracten ten opzichte van vaste contracten.

6. Van cultuurbeleid naar integraal beleid om de sector weer gezond te maken

Werkenden in onze sector hebben te maken met een ongezonde markt en uiteenlopende uitdagingen, zoals de opkomst van kunstmatige intelligentie. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is niet altijd het aangewezen departement om hiervoor oplossingen te bieden. Soms ligt de oplossing bij het ministerie van Financiën (fiscale regelingen), Sociale Zaken & Werkgelegenheid (arbeidsmarktbeleid), Economische Zaken (mededinging en economie), Volksgezondheid (inzet van cultuur om de mentale gezondheid te bevorderen) of bij het ministerie van Binnenlandse Zaken (gemeentefonds en digitalisering). Maak integraalbeleid de prioriteit. Stel een interdepartementale taskforce aan om met een integrale blik naar de problematiek te kijken.

7. Behoud één bewindspersoon cultuur & media en behoud het lage btw-tarief

Voor het eerst in lange tijd heeft onze sector één bewindspersoon voor zowel cultuur als media. Dat bevalt goed en dat willen wij graag zo houden. Behoud óók het lage btw-tarief voor onze sector. Een verhoging van het btw-tarief maakt cultuur niet alleen minder toegankelijk voor mensen met een kleine beurs. Een verhoging van het btw-tarief zou funest uitpakken om Fair Pay de komende tijd mogelijk te maken.