Het rapport is geschreven in opdracht van de Tweede Kamer en door adviesbureau Berenschot uitgevoerd. De onderzoekers laten haarfijn zien hoe de cultuursector op verschillende manieren kan bijdragen aan onze samenleving.

Zo kan de cultuursector:

• Bewustwording creëren. Cultuur kan begrip kweken voor elkaars standpunten en stimuleert het inlevingsvermogen in een ander. Denk bijvoorbeeld aan theatervoorstellingen over polarisatie of over de invulling van de ruimtelijk omgeving

• Handelingsperspectief bieden. Cultuur kan bijdragen aan het ontwikkelen van handelingsperspectieven. Denk bijvoorbeeld aan design thinking of door het ontwikkelen van experimenten, prototypes, proeftuinen en innovatielabs die tot andersoortig handelen aanzetten. Goede voorbeelden zijn het initiatief Energy meets the Arts, over de gevolgen van de energietransitie op het Nederlandse landschap, en InnoFest, dat labs en testopstellingen bij festivals verzorgt.

• Lange termijneffect bewerkstelligen. Cultuur kan een duurzaam effect hebben op de mentale gezondheid van individuen of effect hebben op het welzijn van een groep. Denk aan culturele interventies in de zorg of culturele interventies om de leefbaarheid en veiligheid in wijken te vergroten. Een goed voorbeeld is het project Buurt Opera Malpertuis, waarbij bewoners van een volkswijk in Maastricht samen met professionele musici een opera maakten over hun eigen verhalen. Ook het onderzoeksproject ‘Kunst in de Zorg’ toont aan dat cultuur kan bijdragen aan het verminderen van angst en stress bij patiënten, waardoor ze sneller herstellen.

Onbenut potentieel

Hoewel er diverse succesverhalen zijn, is er volgens het rapport nog veel onbenut potentieel. Veel culturele initiatieven die bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken worden momenteel gefinancierd vanuit het cultuurbudget, terwijl de middelen voor het oplossen van deze vraagstukken vaak ruimer aanwezig zijn bij andere ministeries of andere domeinen binnen gemeenten. Er is een grote behoefte aan ontschotting. Sommige ministeries laten al het goede voorbeeld zien, zoals het ministerie van Justitie & Veiligheid dat een makerscollectief inzet voor veiligheidsvraagstukken. Tegelijkertijd bestaan er ook meerdere voorbeelden waarbij plannen niet van de grond komen. Zo lanceerde staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) een plan om de mentale gezondheid van mensen te verbeteren. De ambitie was om de cultuursector hierbij te betrekken, maar dat is nochtans niet doorgezet.

Het pleidooi van de onderzoekers vindt steun bij Floris Alkemade, voormalig rijksbouwmeester van Nederland. In het radioprogramma BNR’s Big Five doet Alkemade een oproep om vaker culturele en creatieve makers in te zetten voor grote maatschappelijke opgaven. “In de creatieve beroepen, in de kunst, dat zijn mensen die gespecialiseerd zijn in verandering. Verandering zal uit die hoek moeten komen.”

Samenleving: zoek de cultuursector op

De Creatieve Coalitie roept overheden, maatschappelijke organisaties én het bedrijfsleven op: schakel vaker de culturele en creatieve sector in bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Het mes snijdt aan twee kanten.

Nieuwsgierig geworden naar alle bevindingen? Lees hier het rapport van Bastiaan Vinkenburg en Sam Branten: ‘In de schijnwerpers - Groeipotentie voor de culturele sector door bijdragen aan maatschappelijke opgaven’.