Fair pay vereist extra sectorbrede investering
Een eerlijke beloning van werkenden is essentieel voor de creatieve en culturele sector, zo stelt (demissionair) staatssecretaris Gunay Uslu. Daarom stelt het demissionaire kabinet Fair Pay verplicht per 2025 voor Rijksgesubsidieerde instellingen en fondsen. Per brief aan de Tweede Kamer laat de (demissionair) staatssecretaris weten dat dit bedrag met 2,2 miljoen euro extra wordt opgehoogd naar 36,3 miljoen euro. Dat is positief nieuws, maar neemt niet weg dat er méér investeringen noodzakelijk zijn om Fair Pay in de gehele keten te realiseren. De Creatieve Coalitie is kritisch of de huidige investeringen ook de hoge ambities zullen waarmaken.
De extra 2,2 miljoen komt voort uit het verschenen rapport: ‘Fair pay dichterbij’. Daarin wordt gesteld dat de 36,3 miljoen euro die nu beschikbaar wordt gesteld volstaat om de minimale meerkosten van Fair Pay af te dekken vanuit Rijksgesubsidieerde instellingen en fondsen. Ook heeft de (demissionair) staatssecretaris besloten om de middelen voor de succesvolle ‘Regeling kunstenaarshonorarium’ bij het Mondriaan Fonds te continueren.
Toch is de omvang van de extra middelen te beperkt. Twee derde van de gesubsidieerde culturele en creatieve sector wordt gefinancierd vanuit gemeenten en de provincies. Gemeenten en provincies vallen echter buiten het onderzoek en ontvangen geen extra middelen om Fair Pay te realiseren. Tevens plaatst De Creatieve Coalitie een aantal fundamentele kanttekeningen bij het rapport.
Referentiekader
Om de zogenoemde ‘meerkosten Fair Pay’ te berekenen hebben de onderzoekers de geldende cao-lonen in onze sector als referentiekader gebruikt. Daarentegen is het in andere sectoren gebruikelijk om het gemiddelde inkomen in andere (markt/overheids-)sectoren als referentiekader te gebruiken om tot de zogenoemde ‘loonkloof’ te komen. Het is immers bekend dat de cao-lonen in de culturele en creatieve sector überhaupt achterlopen op de lonen in andere sectoren met een vergelijkbare opleiding- en ervaringsachtergrond. Ook de meeste rekenmethodes voor eerlijke beloning in deelsectoren, die worden ontwikkeld door de Ketentafels van Platform ACCT, zijn niet opgenomen als referentiekader in het onderzoek.
Perspectief van ‘minimale meerkosten’ of ‘bestaanszekerheid’?
Fair Pay zou ertoe moeten leiden dat werkenden voldoende bestaanszekerheid (kunnen) opbouwen om voldoende te kunnen rondkomen. Het rapport neemt echter niet “bestaanszekerheid” als uitgangspunt, maar de ‘minimale meerkosten’. Lars van Rooij, beleidsmedewerker van de Creatieve Coalitie: “Als we het onacceptabel vinden dat werkenden in de creatieve en culturele sector moeilijk van hun werkzaamheden kunnen rondkomen, moet dát ook het uitgangspunt zijn. De gehanteerde term ‘minimale meerkosten’ laat zien dat er wordt geredeneerd vanuit het perspectief van werkverschaffers en de kosten die Fair Pay voor hen met zich meebrengen. Het perspectief van de bestaanszekerheid van werkenden is niet in het rapport opgenomen”
Oproep: extra middelen voor Fair Pay in de gehele keten
De (demissionair) staatssecretaris Uslu roept in de kabinetsbrief ook lagere overheden op werk te maken van Fair Pay. Zo schrijft Uslu: “Het Rijk is in het cultuurbeleid maar een van de financiers. Gemeenten nemen een veel groter deel van het cultuurbudget voor hun rekening. Het vergt een gezamenlijke inspanning om de stap naar eerlijke beloning te zetten. Gelukkig zijn een aantal gemeenten al goed bezig met fair pay. Maar het is nog niet genoeg. Ik wil medeoverheden en andere financiers oproepen om mijn voorbeeld te volgen en eerlijke beloning als uitgangspunt te nemen.“
De Creatieve Coalitie is van mening dat extra middelen moeten worden vrijgemaakt en geoormerkt in het gemeentefonds om Fair Pay te realiseren. Ook de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten gaf in een reactie aan dat gemeenten financiële ondersteuning van het Rijk nodig hebben om lokaal Fair Pay toe te kunnen passen. De Kunstenbond berekende dat een bedrag van 300 miljoen euro nodig is om alle werkenden in de creatieve en culturele sector eerlijk te betalen.
Hoe wordt de 36,3 miljoen euro extra verdeeld?
Het ministerie heeft inmiddels bekend gemaakt hoe de extra Fair Pay-gelden worden verdeeld. Zie hieronder een overzicht.
