Impacttoets noodzakelijk voor invoering nieuwe zzp-wet

Het wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ kan een wezenlijke impact hebben op de beroepspraktijk van zzp’ers in de culturele en creatieve sector. Niet op de laatste plaats omdat het merendeel van de arbeidsmarkt bestaat uit zelfstandigen zonder personeel. Daarom hielden de Kunstenbond en De Creatieve Coalitie een enquête, en consultatiegesprekken, onder zzp’ers en belangenorganisaties in de sector. De uitkomsten hiervan zijn verwerkt in een schriftelijke reactie richting het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid. De hoofdboodschap: voer een sectorale impacttoets in alvorens over te gaan tot implementatie van het wetsvoorstel.

Het desbetreffende conceptwetsvoorstel moet de wet op deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) opvolgen. Hoewel de Kunstenbond en De Creatieve Coalitie denken dat deze nieuwe wetgeving kan bijdragen aan verbeteringen ten opzichte van de status quo, constateren beiden dat daarvoor meer nodig is dan het voorstel dat er nu ligt. In de culturele en creatieve sector bestaan twee problemen die een relatie hebben tot deze wet: het gebrek aan Fair Pay (lees; onderbetaling) en een gebrek aan continuïteit en zekerheid van werk. Het is onzeker of deze nieuwe bijdraagt aan een oplossing van die problemen. Daarom pleiten wij voor een impacttoets voorafgaand aan het invoeren van de wet.

Het nieuwe wetsvoorstel bestaat uit twee delen

Ten eerste de verduidelijking van het criterium gezag. De verduidelijking van het criterium van gezag roept nog veel vragen op hoe dit in praktijk uit gaat pakken en daarover zijn onze leden duidelijk minder positief. De effecten blijven onzeker, daarom willen wij dat deze wet gepaard gaat met aanvullende toetsing en beleid om continuïteit van werk beter te borgen. Anders is de kans groot op verlies van werk. In de kunsteducatie is bijvoorbeeld veel bezuinigd waardoor netwerkorganisaties met zzp’ers zijn ontstaan. Gaan gemeenten het budget dan nu weer verhogen om opnieuw dienstverbanden te creëren? En hoe wil de overheid stimuleren dat organisaties ook in staat worden gesteld om personeel in loondienst te nemen? Immers kenmerkt de culturele en creatieve sector zich door de kleinschaligheid van organisaties. De gemiddelde omvang van bedrijven in onze sector is extreem klein met gemiddeld 1,8 banen tegen 5 banen gemiddeld bij andere sectoren in Nederland.

Het tweede onderdeel is de mogelijkheid om sneller en makkelijker een baan te claimen bij een freelance vergoeding onder de 32,24 euro per uur. Dit tarief stijgt jaarlijks automatisch mee met het minimumloon. Onze achterban is positief over dit tweede deel. Hierdoor wordt schijnzelfstandigheid tegengegaan bij een te laag uurtarief. Daarbij is omkering van de bewijslast bij dit onderdeel van toepassing. Niet langer hoeven werkenden te bewijzen dat de opdracht eigenlijk een baan betreft. Bij invoering van de wet moeten opdrachtgevers bewijzen dat dit niet zo is.  

Hoe gaat dit straks verder? 

Een splitsing van het wetsvoorstel is politiek kansrijk, als je afgaat op de ingediende reacties. Aangezien er brede steun is voor een wet die schijnzelfstandigheid tegengaat door het makkelijker te maken om als zzp’er een baan te claimen bij een tarief onder de 32,24 per uur. Het demissionaire kabinet heeft al besloten dat de handhaving door de belastingdienst over de inhuur van zzp’ers door bedrijven en instellingen wordt opgepakt per 1 januari 2025. Sinds de invoering van de wet DBA op 1 mei 2016, is deze handhaving opgeschort. 

Benieuwd geworden?

Inmiddels hebben De Creatieve Coalitie en de Kunstenbond een schriftelijke reactie ingediend op het wetsvoorstel. Ook zijn de resultaten van de enquête uitgezet en geanalyseerd. Benieuwd geworden naar de uitkomsten?

→ Lees hier onze uitgebreide inbreng bij de wetsconsultatie.

→ Lees hier de uitslag van de enquête n.a.v. het wetsvoorstel