Het hoofdlijnenakkoord van de toekomstige coalitiepartijen brengt de betaalbaarheid van cultuur en de bestaanszekerheid van hen die daarin werken, ernstig in gevaar. Een verhoging van 12 procentpunten van het btw-tarief betekent een harde klap voor de zzp’ers in de creatieve en culturele sector. Ook de voorgenomen bezuinigingen op andere terreinen raken de positie van zzp’ers én werknemers in de sector hard. De Creatieve Coalitie waarschuwt voor een negatieve spiraal. “Het wordt, als deze plannen doorgaan, moeilijker om kunst te ervaren en er een goede boterham mee te verdienen.”

Vertegenwoordigers van professionals in de culturele en creatieve sector maken zich zorgen over het arbeidsmarkt- en zzp-beleid in een mogelijk aanstaand regeerakkoord. Dit komt naar voren uit de Monitor van De Creatieve Coalitie. Er heerst onzekerheid of deze cruciale thema’s voldoende grondig zijn besproken tijdens de formatieonderhandelingen. Met meer dan 300.000 werkenden levert de sector een substantiële bijdrage aan de Nederlandse werkgelegenheid, die meer dan 4% van het totaal uitmaakt.

Te veel werkenden worden niet eerlijk betaald in de culturele en creatieve sector. Maar zzp’ers en werknemers kunnen zelf ook het één en ander doen om een eerlijke betaling te realiseren. Fair Pay is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor de sector. Noud van de Rhee, programmamanager bij Platform ACCT, deelt enkele adviezen over hoe je Fair Pay kunt realiseren.

Het genderverschil in beloning in de cultuursector tussen mannen en vrouwen bedraagt 20 procent. De Boekmanstichting presenteerde deze conclusie eind maart, na onderzoek te hebben gedaan naar genderongelijkheid in de beeldende kunst, in opdracht van het Niemeijer Fonds. Deze kennis is een belangrijke bouwsteen voor de aanpak van sociale onveiligheid, en wel een ander soort aanpak dan die we tot nu toe kennen: de urgentie voor verandering van een seksistisch en ongelijk werkklimaat wordt in de cultuursector breed gedragen, maar de voorgestelde aanpak richt zich te weinig op de economische oorzaken.

In de culturele sector zijn zelfstandige professionals alomtegenwoordig. Dat leidt tot financieel kwetsbare posities voor werkenden, door grote concurrentie, onregelmatige inkomsten en beperkte sociale bescherming. De situatie van zzp’ers kan in veel gevallen worden verbeterd door hen in dienst te nemen, maar er zijn obstakels die dat bemoeilijken voor opdracht- en werkgevers. In opdracht van Platform ACCT heeft het onafhankelijke onderzoeksbureau DSP deze drempels en meerkosten onderzocht. Daarnaast werden handvatten in kaart gebracht. 

Er is een nieuwe politieke realiteit ontstaan sinds de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Een realiteit waarin de PVV, VVD, NSC en BBB gezamenlijk een meerderheid vormen in de Tweede Kamer en zodoende pogingen ondernemen om met elkaar tot coalitiesamenwerking te komen. Na verschillende verkennende rondes, zijn er nu inhoudelijke onderhandelingen tussen de partijen gestart. Als burger krijgen we weinig mee van wat er achter gesloten deuren besproken wordt. In dit artikel nemen we je mee in wat we al wél weten over deze formatie.

Het intimideren van muzikanten zoals Lenny Kuhr op basis van hun Joodse identiteit is absoluut onacceptabel. Dit vormt een inbreuk op de persoonlijke veiligheid en de artistieke vrijheid die wij in onze sector zeer serieus nemen. De culturele sector moet een veilige haven zijn waar artistieke expressie wordt gevierd en waar meningsverschillen op respectvolle wijze kunnen samenkomen.

Hoe verhoog je je organisatiegraad als belangenorganisatie in de culturele of creatieve sector? Op 11 maart verzorgde de Dutch Directors Guild (DDG) een online expertsessie voor lidorganisaties van De Creatieve Coalitie over het laten groeien van je achterban. DDG heeft in de afgelopen drie jaar een grote groei gekend: voorzitter Maarten Treurniet en communicatiedeskundige Roddia Rumahloine slaagden erin om hun ledenaantal te verhogen met meer dan vijftig procent en om een bruisende community van (beeld)makers te creëren. Maar hoe hebben zij dit precies gedaan? Wij zetten 5 belangrijke lessen van Maarten en Roddia voor je op een rijtje.

Werk je als fotograaf of werk je in de digitale cultuursector? Help dan mee om een eerlijke betaling concreet te maken. De ketentafels Digitale Cultuur en Fotografie vragen zzp’ers en werknemers om een vragenlijst in te vullen zodat een Fair Pay-norm kan worden vastgesteld. Dit is hét moment als fotograaf of digitale cultuurmaker om je uit te spreken.

Wat moet je vooral wel én niet doen als beginnende belangenbehartiger in een gemeente? Dat hebben de leden van de Creatieve Coalitie Rotterdam uitgezocht. Afgelopen jaar verenigde een groep Rotterdamse culturele en creatieve makers zich om met één stem te spreken richting overheid, politiek en werkverschaffers. Hun bevindingen en waardevolle lessen zijn inmiddels gebundeld in een blauwdruk. Deze blauwdruk spoort werkenden aan om ook in andere gemeenten de belangen te behartigen van culturele en creatieve makers.

‘De creatieve industrie is een van de snelst groeiende en meest impactrijke sectoren in Nederland’, zo concludeert de Monitor Creatieve Industrie 2024. Dit tweejaarlijkse onderzoek naar de economische ontwikkeling in de creatieve industrie en ICT biedt inzicht in het aantal bedrijven en banen, evenals de groei en de gezondheid van deze sectoren. Terwijl de nieuwste editie van de monitor een positief beeld schetst van de creatieve sector, worden er ook kanttekeningen geplaatst bij de positie van werkenden binnen deze sector.

De Creatieve Coalitie lanceert vandaag DeAansluitwijzer.nl, een gratis tool die professionals in de culturele en creatieve sector binnen enkele stappen in verbinding brengt met de organisatie die de belangen van die persoon behartigt. Deze tool is de eerste in zijn soort. Op deze manier verlaagt DeAansluitwijzer.nl de drempel voor iedereen die werkt in de sector om zich bij een beroepsorganisatie, regionaal netwerk of vakbond aan te sluiten. Voor de sector is dit nu belangrijker dan ooit.

De culturele sector kent relatief veel pensioengerechtigden die blijven werken, de zogenoemde ‘doorwerkers’. Dat blijkt uit een analyse van ABN AMRO op basis van data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook blijkt dat een groeiend aandeel doorwerkers ervoor kiest om na de pensioengerechtigde leeftijd door te werken als zzp’er.

De arbeidsmarkt van de culturele en creatieve sector heeft een uniek karakter. Het is een arbeidsmarkt waarin werk en inkomen ‘zeer scheef verdeeld zijn’, waarin ‘weinig werk- en inkomenszekerheid geboden worden’ en waarin sprake is van een ‘imperfecte markt’, aldus onderzoek. Desondanks is er nog veel onbekend over de arbeidsmarkt. Daarom hebben onderzoekers grondig in kaart gebracht welke blinde vlekken er bestaan over de arbeidsmarktpositie van zzp’ers en werknemers én wat wij wel weten.

Na de Tweede Kamerverkiezingen voeren PVV, VVD, NSC en BBB inmiddels informatieve gesprekken waarin zij een mogelijke coalitiesamenwerking onderzoeken. Deze gesprekken zijn er met name op gericht om inhoudelijke overeenstemming te bereiken op de verschillende beleidsterreinen, zo ook wat de plannen zijn met de culturele en creatieve sector. Namens alle werkenden in onze sector heeft De Creatieve Coalitie, samen met de Kunstenbond en Platform Makers, een oproep gericht aan de betrokken politieke partijen en de informateur.

Het jaar is bijna ten einde. De Creatieve Coalitie kijkt terug op een levendig jaar voor de sector en voor ons als vereniging. Een jaar waarin concrete stappen zijn gezet in het realiseren van Fair Pay, in het verbeteren van de positie van werkenden in onze sector en waarin wij ons als koepelvereniging verder hebben geprofessionaliseerd. Wij blikken graag met jou terug op een succesvol jaar en nodigen je uit om samen met ons verder te bouwen aan een sterkere sector in 2024. Juist nú is dat van groot belang.

Gerust kun je het zien als een mijlpaal. Vanaf nu zijn de instrumenten van zes (deel)sectoren te gebruiken om concrete invulling te kunnen geven aan Fair Pay. Wanneer je als zzp’er of werknemer conform deze tariefrichtlijnen en arbeidsvoorwaarden wordt betaald, weet je dat dit een eerlijke betaling betreft. De uitkomsten van deze zogenoemde ‘ketentafels’ dienen als voorbeeld voor instellingen, fondsen, gemeenten en opdrachtgevers.

Een eerlijke beloning van werkenden is essentieel voor de creatieve en culturele sector, zo stelt (demissionair) staatssecretaris Gunay Uslu. Daarom stelt het demissionaire kabinet Fair Pay verplicht per 2025 voor Rijksgesubsidieerde instellingen en fondsen. Per brief aan de Tweede Kamer laat de (demissionair) staatssecretaris weten dat dit bedrag met 2,2 miljoen euro extra wordt opgehoogd naar 36,3 miljoen euro. Dat is positief nieuws, maar neemt niet weg dat er méér investeringen noodzakelijk zijn om Fair Pay in de gehele keten te realiseren.

Er komen spannende Tweede Kamerverkiezingen aan. De partijen staan dicht bij elkaar in de peilingen en voor het eerst in meer dan tien jaar krijgt Nederland een nieuwe minister-president. Maar voor werkenden in de creatieve en culturele sector zijn deze verkiezingen vooral spannend omdat de plannen van de verschillende partijen voor onze sector flink van elkaar verschillen. Woensdag 22 november valt er écht wat te kiezen.

Het wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ kan een wezenlijke impact hebben op de beroepspraktijk van zzp’ers in de culturele en creatieve sector. Daarom hielden de Kunstenbond en De Creatieve Coalitie een enquête en consultatiegesprekken onder zzp’ers en belangenorganisaties in de culturele en creatieve sector. De uitkomsten hiervan zijn verwerkt in een schriftelijke reactie richting het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid. De hoofdboodschap: voer een sectorale impacttoets in alvorens over te gaan tot implementatie van het wetsvoorstel.